พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๓๑ ปุณณนทีชาดก : ปุโรหิตผู้ฉลาด

พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ เรื่องที่ ๒๓๑ ปุณณนทีชาดก
ปุโรหิตผู้ฉลาด

ในอดีตกาล ครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติอยู่ในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลปุโรหิต เมื่อโตขึ้นก็เรียนศิลปะสำเร็จทุกอย่างในเมืองตักกสิลา เมื่อบิดาล่วงลับไปแล้ว ได้ตำแหน่งปุโรหิต เป็นผู้สอนอรรถและธรรมของพระเจ้าพาราณสี
ครั้นต่อมา พระราชาทรงเชื่อคำของผู้ยุแหย่ของเหล่าอำมาตย์ชั่ว ก็ทรงโกรธเคืองปุโรหิตมาก ทรงรับสั่งให้ขับไล่ออกจากกรุงพาราณสี ทรงมีพระดำรัสว่า “เจ้าอย่าอยู่ในราชสำนักของเราเลย” ปุโรหิตพาลูกเมียไปอาศัยอยู่ในหมู่บ้านแคว้นกาสีแห่งหนึ่ง ต่อมาพระราชาทรงระลึกถึงคุณของปุโรหิต ทรงดำริว่า “การที่เราจะส่งใคร ๆ ไปเรียกอาจารย์ไม่สมควร แต่เราจะผูกเขียนหนังสือเพื่อเชิญอาจารย์กลับมา ให้ต้มเนื้อกาแล้วห่อหนังสือและเนื้อด้วยผ้าขาวประทับตราส่งไปให้ปุโรหิต ปุโรหิตเป็นคนฉลาด อ่านหนังสือแล้วรู้ว่าเนื้อกาก็จักกลับมา ถ้าไม่รู้ก็จักไม่มา ทรงเขียนลงในใบลานว่า “ชนทั้งหลายพูดถึงแม่น้ำที่เต็มแล้วว่า การดื่มกินได้ก็ดี พูดถึงข้าวกล้าที่เกิดแล้วว่า กาซ่อนอยู่ได้ก็ดี พูดถึงคนที่รักกันไปสู่ที่ไกลว่า จะกลับมาถึงเพราะกาบอกข่าวก็ดี กานั้นเรานำมาให้ท่านแล้ว ขอเชิญบริโภคเนื้อกานั้นเถิด ท่านพราหมณ์”
พระราชาทรงเขียนคาถานี้ลงในใบลานแล้ว ทรงส่งไปให้พระโพธิสัตว์ พระโพธิสัตว์อ่านหนังสือแล้วก็ทราบว่า พระราชาทรงต้องการพบเรา จึงกล่าวว่า “คราวใดพระราชาทรงระลึกถึงเรา เพื่อจะส่งเนื้อกาให้เรา คราวนั้นเนื้อหงส์ก็ดี เนื้อนกกะเรียนก็ดี เนื้อนกยูงก็ดี เป็นของที่เรานำไปถวายแล้ว การไม่ระลึกถึงเสียเลยเห็นจะไม่ถูก” คิดดังนั้นแล้วก็กลับไปรับใช้พระราชาตามเดิม

ธรรมนิทานชาดกเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
“เป็นคนต้องรู้จักระลึกถึงบุญคุณของผู้อื่น ”

พุทธศาสนสุภาษิตประจำเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า
กตญฺญุโน ภวิสฺสาม กตเวทิโน
น จ โน อเมฺหสุ อปฺปกมฺปิ กตํ วินสิสฺสติ ฯ
เราจะเป็นผู้กตัญญูและกตเวที คุณที่ผู้อื่นทำแล้วแก่เรา ย่อมไม่สูญสิ้นไปเปล่า (๑๖/๓๐๗)

คัดจาก : หนังสือ พระเจ้า ๕๐๐ ชาติ ฉบับสมบูรณ์ / จัดพิมพ์เพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยสถาบันบันลือธรรม