มนตราภิเษก พระไภษัชยคุรุ

พระไภษัชยคุรุ ไวฑูรยประภา หรือที่มีพระนามในภาษาทิเบตว่า ซังเกีย แมงลา เป็นพระพุทธเจ้าองค์หนึ่งตามคติพุทธศาสนาวัชรยาน ทรงเป็นบรมครูแห่งการแพทย์ (Medicine Buddha) อานิสงส์ของการเคารพบูชาพระองค์จะขจัดปัดเป่าอาการเจ็บป่วยทั้งทางกายและทางใจ ดังนั้น ผู้ศึกษาการแพทย์แผนทิเบต จะต้องเริ่มต้นด้วยการบูชาพระองค์เป็นปฐม พระไภษัชยคุรุเป็นที่นับถือแพร่หลายทั้งในทิเบต มองโกเลีย ภูฎาน จีน ญี่ปุ่น เกาหลี และในอาณาจักรกัมพูชาโบราณ

แม้แต่ในดินแดนประเทศไทยเมื่อแปดร้อยปีมาแล้ว สมัยที่พุทธศาสนาวัชรยานเฟื่องฟู ก็มีการนับถือพระไภษัชยคุรุกันอย่างกว้างขวางแพร่หลาย “กู่” หรือปราสาทหินกว่าสามสิบแห่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือเคยเป็นวิหารประดิษฐานรูปเคารพของพระองค์ประจำ “อโรคยศาล” หรือโรงพยาบาลของพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ มหาราขแห่งอาณาจักรกัมพูชาโบราณ (ครองราชย์ราว พ.ศ.๑๗๒๔ - ๑๗๖๑)

ทว่า หลังจากนั้นไม่นาน พุทธศาสนาวัชรยานก็เสื่อมสูญไปจากเมืองไทย แม้ในช่วงตั้งแต่สมัยต้นรัตนโกสินทร์ เป็นต้นมา จะมีคณะสงฆ์จีนนิกาย (พระจีน) และอานัมนิกาย (พระญวน) อันนับเนื่องในนิกายวัชรยาน เข้ามาตั้งมั่นอยู่ในสยามประเทศด้วย แต่ก็เป็นที่นับถือเฉพาะในหมู่เหล่าของตนเท่านั้น

จนเมื่อไม่นานมานี้ พร้อมๆ กับกระแสความสนใจในดินแดน ภาษา และวัฒนธรรมทิเบต ได้เกิดมีกลุ่มคนไทยผู้ศรัทธาเลื่อมใสในการปฏิบัติธรรมตามแนวทางพุทธศาสนาวัชรยานสายทิเบตด้วย ในช่วงสิบปีที่ผ่านมามีการนิมนต์คณะสงฆ์วัชรยานเข้ามาพำนักในประเทศไทยเป็นระยะ มีการปฏิบัติธรรม บำเพ็ญกุศล และประกอบพิธีกรรมยังอารามฝ่ายจีนนิกายและอานัมนิกายทั่วไป

ครั้งล่าสุด เมื่อช่วงบ่ายวันอาทิตย์ที่ ๖ มีนาคม ๒๕๔๘ ที่ผ่านมา มหาวัชราจารย์ โซนัม ท็อปเกียล รินโปเช พระลามะชาวทิเบต เจ้าอาวาสวัดริโวเช เมืองโตรอนโต ประเทศแคนาดา ได้เดินทางมาประกอบพิธี มนตราภิเษกพระไภษัชยคุรุ ณ อุโบสถ วัตรทรงธรรมกัลยาณี จังหวัดนครปฐม

พิธีมนตราภิเษกพระไภษัชยคุรุนั้น กล่าวโดยสรุปก็คือการอัญเชิญองค์พระไภษัชยคุรุลงมาสถิต ณ มณฑลพิธี เพื่อชำระล้างสิ่งเลวร้ายทั้งทางกาย วาจา ใจ ของผู้ร่วมพิธี แล้วกำหนดนิมิตประดิษฐานองค์พระไว้ในตัว ร่วมกันสวดมนตร์ ลงท้ายด้วยการให้ผู้เข้าร่วมตั้งปณิธานปรารถนาพุทธภูมิ เพื่อช่วยเหลือสรรพสัตว์ผู้ตกทุกข์ได้ยาก ตามความเชื่อของวัชรยาน

พิธีในวันนั้นมีทั้งศิษยานุศิษย์ของท่านโซนัม ท็อปเกียล รินโปเช และผู้สนใจเข้าร่วมประมาณหนึ่งร้อยคน ทั้งเด็ก ผู้ใหญ่ ผู้ชาย และผู้หญิง รวมถึงฝรั่งต่างชาติอีกจำนวนหนึ่ง แม้ว่าการสถาปนาวัชรยานในสยามประเทศขึ้นอีกครั้งอาจจะยังเป็นเรื่องห่างไกล แต่อย่างน้อยที่สุด สำหรับพุทธศาสนิกชนชาวไทย ก็คงได้รับความสงบ ความปีติ และบุญกุศลกันไปถ้วนหน้า

ผู้สนใจอาจศึกษาเรื่องราวเกี่ยวกับพุทธศาสนาวัชรยานในประเทศไทยและประวัติพระวัชราจารย์ โซนัม ท็อปเกียล รินโปเช เพิ่มเติมจากเว็บไซท์ www.mahayana.in.th และสามารถดูรายละเอียดด้านโบราณคดีเกี่ยวกับอโรคยศาลในภาคตะวันออกเฉียงเหนือจาก วารสารเมืองโบราณ ปีที่ ๓๐ ฉบับที่ ๓ กรกฎาคม – กันยายน ๒๕๔๗