รู้ไว้ใช่ว่า : พาลจันทร์

รู้ไว้ใช่ว่า... พาลจันทร์

ภาพ : http://www.settrade.com

พาลจันทร์ หมายถึง พระจันทร์ข้างขึ้นอ่อน ๆ หรือพระจันทร์เสี้ยว ตามที่เราท่านเห็นกันว่ามีลักษณะโค้งบาง เรียวงาม เรื่อง พาลจันทร์ นี้ นายศักดิ์ศรี แย้มนัดดา ได้เขียนเล่าไว้ในสารานุกรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน เล่ม ๒๑ มีความโดยย่อว่า คัมภีร์ปุราณะต่าง ๆ กล่าวถึงความเปลี่ยนแปลงของพระจันทร์ จากสภาพพระจันทร์เต็มดวง หรือสมบูรณ์จันทร์ ซึ่งค่อย ๆ ลดลงเป็นอรรธจันทร์ (พระจันทร์ครึ่งซีก) และกลายเป็นพาลจันทร์อันเป็นเสี้ยวโค้งเรียวว่า เกิดจากคำสาปของพระทักษะประชาบดีผู้เป็นพ่อตาของพระจันทร์ และเป็นโอรสของพระพรหม เรื่องก็คือ พระทักษะได้ยกลูกสาวซึ่งเป็นดาวรวม ๒๗ ดวง ให้เป็นชายาของพระจันทร์ แต่พระจันทร์ให้ความโปรดปรานเป็นพิเศษแก่นางโรหิณี ผู้เป็นดาวดวงที่ ๔ ทำให้นางอื่น ๆ ที่เป็นดวงดาวอีก ๒๖ ดวงมีความอิจฉา จึงไปฟ้องพระทักษะผู้เป็นบิดาให้ลงโทษพระจันทร์ พระทักษะจึงสาปให้พระจันทร์เป็นฝีในท้องตลอดไปทุก ๑๕ วัน เพราะเหตุนี้พระจันทร์จึงเปลี่ยนรูปร่างอยู่ตลอดเวลาเป็นข้างขึ้น ๑๕ วัน ข้างแรม ๑๕ วัน และตอนที่พระจันทร์เพิ่งฟื้นจากอาการป่วย อันเป็นตอนเริ่มระยะเวลาข้างขึ้น พระจันทร์จะมีรูปร่างเรียวโค้งเป็นเส้นบาง ๆ เรียกกันว่า พาลจันทร์ และจากนี้จะเพิ่มความสมบูรณ์ขึ้นเรื่อย ๆ จนเป็นสมบูรณ์จันทร์หรือพระจันทร์เต็มดวงในที่สุด

พาลจันทร์หรือพระจันทร์เสี้ยว เป็นภาพที่พบเห็นได้เสมอ ๆ ในภาพวาดหรือประติมากรรมแห่งพระศิวะ เพราะพระศิวะมีพระจันทร์เสี้ยวเป็นปิ่นปักพระโมลี ลักษณะเช่นนี้ทำให้พระศิวะได้ฉายานามว่า “จันทรเศขร” แปลว่า “ผู้มี่ปิ่นปักผมคือพระจันทร์” แต่บางครั้งรูปพาลจันทร์ดังกล่าวก็อาจเป็นเครื่องประดับอยู่ที่พระนลาฎ (หน้าผาก) ของพระศิวะได้เหมือนกัน

เป็นที่น่าสังเกตว่า แม้องค์พระจันทร์เอง ก็มีรูปพาลจันทร์เป็นเครื่องประดับบนพระเศียรเช่นเดียวกัน แต่เป็นจันทร์เสี้ยวขนาดใหญ่ โค้งเรียวไปตามพระเศียร มักปรากฏในภาพพระจันทร์ประทับบนรถที่เทียมลากด้วยเลียงผาหรือบางครั้งก็เทียมด้วยม้าขาวจำนวน ๑๐ ตัว.

คัดลอกจาก คอลัมภ์ “องค์ความรู้ภาษาไทย” โดย ราชบัณฑิตยสถาน หน้า ๒๓ หนังสือพิมพ์เดลินิวส์ ฉบับวันอังคารที่ ๑ พฤษภาคม ๒๕๕๕

.