สุนทรภู่ ๙ "นิราศภูเขาทอง"

งานของสุนทรภู่

ประเภทนิราศ - นิราศภูเขาทอง

นิราศภูเขาทองเป็นวรรณคดีประเภทนิราศ ได้รับการยกย่องว่าเป็นนิราศเรื่องที่ดีที่สุดของสุนทรภู่ (พ.ศ.๒๓๒๙ – ๒๓๙๘) ท่านแต่งนิราศเรื่องนี้จากการเดินทางไปนมัสการเจดีย์ภูเขาทอง ที่กรุงเก่า (จังหวัดพระนครศรีอยุธยาในปัจจุบัน) เมื่อเดือนสิบเอ็ด ปีชวด (พ.ศ. ๒๓๗๑) ขณะบวชเป็นพระภิกษุ ….วิกิพีเดียสารานุกรมเสรี โกรธ

   ๑.
ถึงบางพูดพูดดีเป็นศรีศักดิ์
มีคนรักรสถ้อยอร่อยจิต
แม้นพูดชั่วตัวตายทำลายมิตร
จะชอบผิดในมนุษย์เพราะพูดจา

   ๒.
จะเกิดชาติใดใดในมนุษย์
ให้บริสุทธิ์สมจิตที่คิดหมาย
ทั้งทุกข์โศกโรคภัยอย่าใกล้กราย
แสนสบายบริบูรณ์ประยูรวงศ์

ทั้งโลโภโทโสและโมหะ
ให้ชนะใจได้อย่าใหลหลง
ของฟุ้งเฟื่องเรืองวิชาปัญญายง
ทั้งพระสงฆ์ทรงศีลขันธ์ในสันดาน

อีกสองสิ่งหญิงร้ายและชายชั่ว
อย่าเมามัวหมายรักสมัครสมาน
ขอสมหวังตั้งประโยชน์โพธิญาณ
ตราบนิพพานภาคหน้าให้ถาวร

   ๓.
โอ้คิดมาสารพัดจะตัดขาด
ตัดสวาทตัดรักมิยักไหว
ถวิลหวังนั่งนึกอนาถใจ
ถึงเกาะใหญ่ราชครามพอยามเย็น

   ๔.
แต่ทุกข์รักก็หนักถนัดอก
ถึงสักหกเจ็ดเกวียนก็เจียนเหลือ
แต่โศกรักมาจนหนักในลำเรือ
เฝ้าเติมเจือไปทุกคุ้งรำคาญครัน

   ๕.
เห็นโศกใหญ่ใกล้น้ำระกำแฝง
ทั้งรักแซงทรามสวาทประหลาดเหลือ
เหมือนโศกพี่ที่ระกำก็ช้ำเจือ
เพราะรักเรื้อแรมสวาทมาคลาดคลาย

   ๖.
จะเหลียวกลับลับเขตประเทศสถาน
ทรมานหม่นไหม้ฤทัยหมอง
ถึงเขมาอารามอร่ามทอง
พึ่งฉลองเลิกงานเมื่อวานซืน

โอ้ปางหลังครั้งสมเด็จบรมโกศ
มาผูกโบสถ์ก็ได้มาบูชาชื่น
ชมพระพิมพ์ริมผนังยังยั่งยืน
ทั้งแปดหมื่นสี่พันได้วันทา

   ๗.
มาถึงบางธรณีทวีโศก
ยามวิโยคยากใจให้สะอื้น
โอ้สุธาหนาแน่นเป็นแผ่นพื้น
ถึงสี่หมื่นสองแสนทั้งแดนไตร

เมื่อเคราะห์ร้ายกายเราก็เท่านี้
ไม่มีที่พสุธาจะอาศัย
ล้วนหนามเหน็บเจ็บแสบคับแคบใจ
เหมือนนกไร้รังเร่อยู่เอกา

๘.
ครั้นรุ่งเช้าเข้าเป็นวันอุโบสถ
เจริญรสธรรมาบูชาฉลอง
ไปเจดีย์ที่ชื่อภูเขาทอง
ดูสูงล่องลอยฟ้านภาลัย

อยู่กลางทุ่งรุ่งโรจน์สันโดษเด่น
เป็นที่เล่นนาวาคงคาใส
พื้นที่ลานฐานปัทม์ถัดบันได
คงคาลัยล้อมรอมเป็นขอบคัน

มีเจดีย์วิหารเป็นลานวัด
ในจังหวัดวงแขวงกำแพงกั้น
ที่องค์ก่อย่อเหลี่ยมสลับกัน
เป็นสามชั้นเชิงชานตระหง่านงาม

บันไดมีสี่ด้านสำราญรื่น
ต่างชมชื่นชวนกันขึ้นชั้นสาม
ประทักษิณจินตนาพยายาม
ได้เสร็จสามรอบคำนับอภิวันท์