โน๊ตประกอบทำนองร้องและทำนองดนตรีไทย : เพลงเดือนหงายกลางป่า (ชุดพระจันทร์ ๔.)

.

ถ้อยแถลง..เพลงชุดพระจันทร์
พระจันทร์ เป็นสิ่งที่ประดับความงามให้กับราตรี และความเย็นยะเยือกของพระจันทร์ยังช่วยกล่อมอารมณ์ของมนุษย์ให้สงบลงได้ พระจันทร์จึงมีอิทธิพลต่อความเชื่อและความรู้สึกนึกคิดของมนุษย์ ทำให้เกิดประเพณีที่เกี่ยวข้องกับพระจันทร์ขึ้นมามากมาย

ทางด้านวรรณกรรม นำความงามของพระจันทร์สร้างฉาก สร้างอารมณ์ทั้งสุขและทุกข์ของตัวละคร ทางด้านเพลงก็ไม่ใช่น้อยที่เกี่ยวข้องกับพระจันทร์ โดยเฉพาะในเพลงไทยที่มีพระจันทร์มาเกี่ยวข้อง โดยใช้เป็นชื่อเพลงบ้าง แฝงไว้ในบทร้องบ้าง และรวมทั้งชื่อเพลงกับบทร้องบ้าง

ในบางครั้งการบรรเลงดนตรีไทยในคืนที่มีพระจันทร์ นึกจะบรรเลงเล่นตามบรรยากาศ ก็นึกชื่อเพลงที่เหมาะสมไม่ได้ เท่าที่นึกกันได้บางเพลง มีบทร้องไม่ตรงความหมายของชื่อเพลง เช่น เพลงไส้พระจันทร์ เพลงชมแสงจันทร์ เป็นต้น

เมื่อมีโอกาสที่ได้บรรเลงเช่นกันในคืนที่มีพระจันทร์ ผู้เขียนได้พยายามรวบรวมเพลงไทยที่จะเสริมอารมณ์ทั้งผู้ฟังและผู้บรรเลงในบรรยากาศเช่นนี้ เป็นเพลงเถาและต่อด้วยเพลงสองชั้นเพื่อให้สมบูรณ์แบบตามลักษณะของการบรรเลงดนตรีไทย...สมพล อนุตตรังกูร

เพลงเดือนหงายกลางป่า สองชั้น

เพลงเดือนหงายกลางป่า เป็นเพลงเก่าสมัยกรุงศรีอยุธยา คู่กับเพลงน้ำลอดใต้ทราย บทร้องเดิมที่ได้รวมไว้ในหนังสือฟังและเข้าใจเพลงไทย ของนายมนตรี ตราโมท และ นายวิเชียร กุลตัณฑ์ว่า

   เดินเอ๋ยเดินทาง
   ตามหว่างแนวเนินสิงขร
   พฤกษาสองข้างที่ทางจร
   บ้างระบัดใบอ่อนออกผกา

   ปริงปรางลางต้นผลดก
   คณานกจับจิกเป็นภักษา
   ลดาวัลย์พันพุ่มอำภา
   สายหยุดย้อยระย้ายมโดย ฯ

ด้วยบทร้องของเดิมมีความหมายไม่ตรงกับชื่อเพลง ต่อมาได้มีผู้ประพันธ์บทร้องขึ้นใหม่ที่มีความหมายตรงกับชื่อเพลง
กัญญา โรหิตาจล ขับร้องไว้ในแถบบันทึกเสียง บทร้องนี้อาจเป็นวรรณกรรมจากวรรณคดีหรือบทละครเรื่องใดเรื่องหนึ่งก็ได้
บทร้องนี้ยาวและเป็นเพลงสองท่อน เพื่อไม่ให้นานจนเกินไป จึงร้องลำลอง

บทร้องเพลงเดือนหงายกลางป่า
สองชั้น
เดินทางมาในหว่างกลางคืน
   ให้สดชื่นฤทัยเป็นหนักหนา
   ดวงจันทร์วันเพ็ญเด่นนภา
   เดือนหงายกลางป่าน่าชื่นใจ

   พระพายชายพัดมาพลิ้วพลิ้ว
   ยอดพฤกษาโบกปลิวดูไสว
   กลิ่นดอกไม้หอมหวนอบอวลไกล
   เสียงไรไรหริ่งร้องก้องระงม

   เมฆน้อยลอยละลิ่วปลิวมา
   จับแสงจันทราช่างงามสม
   สีเงินยวงสะอาดตาน่าชม
   ดวงดาราถูกข่มลบเลือนไป

   ถ้าแม้นเจ้ามาด้วยพี่
   จะสดชื่นรื่นฤดีสักเพียงไหน
   ชมพลางทางนึกคะนึงใน
   ถึงขวัญใจยอดชีวีมิลืมเลย
   (ไม่ทราบนามผู้แต่ง)

อาจารย์สมพล อนุตตรังกูร

ปัจจุบันอายุ ๘๔ ปี (เมษายน ๒๕๕๖)
และทุกวันนี้ท่านยังคงสอนดนตรีไทยเป็นวิทยาทานแก่บุคคลทั่วไป
(ระนาด ซอด้วง ซออู้ ซอสามสาย ขิม จะเข้ ขลุ่ย ฯลฯ)

..ขอกราบขอบพระคุณ ท่านอาจารย์สมพล อนุตตรังกูร ครูผู้ประสิทธิ์ประสาทความรู้ด้านดนตรีไทย
ที่อนุญาตให้นำทำนองดนตรีไทย ซึ่งท่านเป็นผู้ประพันธ์และเขียนด้วยลายมือของท่านเอง
เผยแพร่เป็นวิทยาทานใน www.sookjai.com
โดยวัตถุประสงค์ เพื่อให้คนไทยได้ตระหนักถึงคุณค่า และช่วยกันอนุรักษ์ศิลปะการดนตรีไทย
ให้สืบทอดยาวนานตลอดไป มา ณ ที่นี้ ด้วยความเคารพสูงยิ่ง.