จิตรกรรมฝาผนังวัดหนองบัว สืบสานเรื่องราว "ปูม่าน-ย่าม่าน" วัดภูมินทร์ จ.น่าน

จิตรกรรมฝาผนังพระวิหารวัดหนองบัว ต.ป่าคา อ.ท่าวังผา จ.น่าน

เชื่อว่าเป็นฝีมือชาวไทลื้อเมืองน่าน เขียนขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๕
ด้วยเอกลักษณ์ทางศิลปะที่แตกต่างจากช่างฝีมือท่านอื่นในแถบล้านนา
รวมทั้งลวดลายและการให้สีของภาพ มีความใกล้เคียงกับจิตรกรรมวัดภูมินทร์
จึงสันนิษฐานว่า ผู้วาดจิตรกรรมฝาผนังวิหารวัดหนองบัว เป็นศิลปินคนเดียวกัน
ที่ฝากฝีมือไว้ที่พระวิหารวัดภูมินทร์ อำเภอเมือง จังหวัดน่าน

จิตรกรรมฝาผนังวัดหนองบัว
ตำบลป่าคา อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน
ภาพ : ๓๐ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๕๙

บ้านหนองบัว เป็นชุมชนโบราณ ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ.๒๓๖๕ หรือประมาณ ๑๙๔ ปีล่วงมาแล้ว โดยการนำของเจ้าหลวงเมืองหล้า ชาวไทลื้อจากแคว้นสิบสองปันนา มณฑณยูนาน สาธารณรัฐประชาชนจีน ได้อพยพผู้คนเข้ามาตั้งถิ่นฐานในแคว้นล้านนา ราชอาณาจักรสยาม ซึ่งเป็นดินแดนที่มีความอุดมสมบูรณ์ โดยแยกผู้อพยพเป็น ๒ กลุ่ม กลุ่มที่ ๑ ไปอยู่บ้านล้าหลวง อ.เชียงคำ จ.พะเยา กลุ่มที่ ๒ มาอยู่บ้านหนองบัว และได้แผ่ขยายเครือญาติไปยังบ้านต้นฮ่าง ต.ป่าคา และบ้านดอนมูล ต.ศรีภูมิ อ.ท่าวังผา จ.น่าน ซึ่งผู้สืบสายบรรพบุรุษยังดำรงรักษาไว้ซึ่งขนบธรรมเนียม ศิลปวัฒนธรรม ประเพณีท้องถิ่นที่มีความเป็นเอกลักษณ์ของตนเอง รวมทั้งภาษาพูด สืบต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน

ในเดือนธันวาคม ของทุกๆ ๓ ปี ชาวบ้านหนองบัว จะจัดให้มีพิธีเชิญดวงวิญญาณของเจ้าหลวงเมืองหล้า ที่ชาวไทลื้อนับถือมาบวงสรวง พร้อมกับมีพิธีกรรมอันเก่าแก่ที่ชนรุ่นปัจจุบันได้รักษาไว้และหาดูได้ยาก

วัดหนองบัว สร้างขึ้นในราว พ.ศ.๒๔๐๕ (สมัยรัชกาลที่ ๔) โดยท่านสุนันต๊ะ (ครูบาหลวง) เป็นหัวเรี่ยวหัวแรงนำชาวบ้านสร้างขึ้นเป็นวัดประจำหมู่บ้านหนองบัว เพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจของคนในชุมชนซึ่งส่วนใหญ่นับถือพุทธศาสนา ตั้งอยู่ท่ามกลางหมู่บ้านไทยลื้ออันสงบร่มเย็น วัดแห่งนี้เป็นอีกหนึ่งผลงานทางสถาปัตยกรรมและจิตรกรรมฝาผนังชิ้นเอกอันงดงามใกล้เคียงกับวัดภูมินทร์ของเมืองน่าน

เนื่องจากเป็นวัดที่สร้างอยู่ในชนบท ลักษณะของการตกแต่งภายในตัววิหารเรียบง่ายกว่า ทั้งลักษณะวิหารก็เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าธรรมดา แต่กระนั้นวิหารวัดหนองบัวก็เป็นอาคารที่ทรงคุณค่าในแง่สถาปัตยกรรมพื้นบ้านที่สวยงามและหาชมได้ยาก กล่าวกันว่า แต่แรกนั้นยังไม่มีภาพจิตรกรรมฝาผนัง เข้าใจว่าจะเขียนขึ้นระหว่าง พ.ศ.๒๔๑๐-๒๔๔๙ (สมัยรัชกาลที่ ๕)

พระประธานประจำพระวิหารวัดหนองบัว

พระวิหารวัดหนองบัว ภายในเขียนภาพจิตรกรรมที่หาชมได้ยากยิ่ง

ภาพจิตรกรรมฝาผนังพระวิหารวัดหนองบัว ต.ป่าคา อ.ท่าวังผา จ.น่าน
สันนิษฐานว่าผู้วาดเป็นคนๆ เดียวกันกับที่วาดภาพ "ปู่ม่าน-ย่าม่าน"
ที่พระวิหารวัดภูมินทร์ อ.เมือง จ.น่าน
* ดูภาพ "ปู่ม่าน-ย่าม่าน" ที่กระทู้ด้านล่าง โดยกดตัวอักษรสีเทาด้านล่างสุดค่ะ

ศิลปินผู้วาดจิตรกรรมพระวิหาร ได้วาดรูปของตนเองพร้อมจารึกชื่อไว้ที่ผนังพระวิหารด้วย
แต่ภาพเลือนลาง และชื่อผู้วาดลบเลือนหายไป เนื่องจากเกิดอุทกภัย-น้ำท่วมพระวิหาร

ผู้บอกเล่าเรื่องราวของศิลปินไทลื้อ ผู้วาดภาพ